SPIEGEL SPECIAAL verhaal 1/2008
In oktober scheurde 1929 de financiële crisis in Wall Street, de wereldeconomie, in de afgrond. De Weimar-republiek werd zwaar getroffen door de schok. Maar alleen het deflatoire beleid van de regering Briining bleek fataal voor Duitsland - en maakte de weg vrij voor Adolf Hitler.
De ochtend was anders dan elke andere dag die Winston Churchill ooit had meegemaakt. De latere premier van zijne majesteit, die was gestopt op een reis naar Amerika naar New York, keek uit zijn kamer in het luxe hotel Savoy Plaza naar Fifth Avenue. Voorbijgangers kwamen dichterbij, brandweerlieden haastten zich naar boven, maar ze waren te laat gekomen.
"Direct onder mijn raam had een heer 15 verdiepingen naar beneden gestort", meldde Churchill over het incident in de vroege uren van 25 oktober 1929. De man die die vrijdag de dood tegemoet sprong, was een van de ongelukkigen die het als eerste deed Ze verloren hun fortuin en daarna hun zenuwen. Churchill accepteerde later een uitnodiging voor Wall Street. Hij nam plaats in de bezoekersgalerij op de beurs, waar hij die dag zijn tweede borderline-ervaring opdeed. Hij was getuige van een financiële crisis zoals de wereld nog nooit had meegemaakt.
De prijzen daalden en daalden en vielen, de ticker ratelde onophoudelijk, de papieren tape kon de prijzen niet zo snel uitspugen als ze vielen. De handelaren stonden hulpeloos op de grond, ze zagen eruit "als het slow-motion shot van een geschrokken mierenhoop", beschreef Churchill wat hij kon zien vanaf de galerij.
De dag ervoor begon de uitverkoop te rollen. Alleen losse papieren verloren hun waarde en toen zwol de beweging op tot massale vlucht. Elke dealer wilde gewoon uit de markt stappen, ongeacht de prijs.
Op maandag ging de daling door, op dinsdag daalden de prijzen: ongeveer 16,4 miljoen aandelen werden op die dag verkocht, een record dat bijna 40 jaar duurde. Het bestaan was vernietigd, dromen waren uitgebroken. Het meeste van wat in de jaren daarvoor op papier was gestapeld, was weggeblazen door de storm op Wall Street.
'Er zijn maar weinig mensen die hun reputatie zo snel hebben verloren', vatte de econoom John Kenneth Galbraith later samen, 'als de bankiers van New York in de vijf dagen van 24 tot 29 oktober.'
Churchills bezoek aan de Verenigde Staten eindigde een dag later en de staatsman nam het schip terug naar Engeland. Het was als het ware de dageraad van een andere tijd: de beurscrash van 1929 was de opmaat naar de eerste economische wereldcrisis die eigenlijk zijn naam verdient; hun uitlopers waren voelbaar tot in Japan en Australië. Het heeft niet alleen talloze mensen en bedrijven geruïneerd, het heeft de loop van de wereld veranderd - en vooral wat er in Duitsland gebeurt. Het "Derde Rijk", de Tweede Wereldoorlog, de verdeling van het land: dit was allemaal niet mogelijk geweest zonder de wereldwijde economische crisis.
Het volledige artikel van Alexander Jung is hier te vinden: https://www.spiegel.de/spiegel/spiegelspecialgeschichte/d-55573686.html